Inleiding

Het is niet noodzakelijk dat je gelooft dat dit systeem werkt, om het diepgaand te kunnen ervaren. Het is niet noodzakelijk dat je in de zee gelooft om nat te worden, maar je moet er wel in springen. "Richard Gordon – Jouw handen genezen

Polariseren, een woord dat we steeds vaker tegenkomen in de media. Maar wat heeft het te maken met de polariteitsmassage? ‘Polariseren’ kent twee betekenissen, namelijk ‘het benadrukken van tegengesteldheden’ en vanuit de natuurkunde: ‘het laten plaatsvinden van (elektromagnetische) trillingen in één vlak’. Een polariteitsmassage werkt met deze beide facetten: je gaat zowel twee uitersten benadrukken als deze energetisch met elkaar verbinden.
De afwisseling tussen de fysieke massagegrepen en de zachte, verbindende werking van stilliggende handen, in combinatie met de werkrichting (naar de uiteinden van de extremiteiten), zijn kenmerkend voor de polariteitsmassage. Met de massagetechnieken haal je ‘de knopen uit de tuinslang’ en met het polariseren zet je ‘de kraan weer open’. Door zélf de verbinding te voelen tussen jouw handen en met die handen de aandacht te brengen naar het lichaam, komt er verbinding en stimuleer je de energiestroom.

De grondlegger, Randolf Stone

In de eerste helft van de twintigste eeuw heeft Randolf Stone (1890 – 1981) de polariteitstherapie ontwikkeld. Deze door hem ontwikkelde therapie gaat uit van het zelfherstellend vermogen van de mens en dat ziekte een uiting is van een disbalans in de levensenergie.

Randolf Stone was een Amerikaans natuurarts en chiropractor. Naast deze westerse geneeswijzen heeft hij zich onder meer de Vedische en Chinese geneeswijzen eigen gemaakt. Hij ontwikkelde het idee dat ziektes ontstaan op het moment dat levensenergie chronisch geblokkeerd is geraakt.
Levensenergie heeft verschillende trillingen en daarmee verschillende kwaliteiten. Stone benoemde dat volgens de Veda in ether, lucht, vuur, water en aarde energie. Hierbij is ‘Ether’ de energie die gerelateerd is aan de ziel, ‘Lucht’ aan ratio en expressie, ‘Vuur’ aan wilskracht en creativiteit, ‘Water’ aan emoties en ‘Aarde’ aan de materie, het lichaam. Dit idee over deze levensenergie heeft hij theoretisch, maar ook praktisch uitgewerkt in massage, yoga en voedingsleer.

De door hem ontwikkelde therapie bestaat uit vier onderdelen:

  • reinigende, gezondheid bevorderende diëten;
  • meditatie en yoga oefeningen om het vrij stromen van energie te bewerkstelligen;
  • het scheppen van een positieve houding en levensstijl;
  • én de methode van therapeutische aanraking: de polariteitsmassage.

In de loop der jaren is deze polariteitsmassage in het bijzonder in Engeland en Amerika verder ontwikkeld. De kracht van de massage ligt nog steeds in de combinatie van het maken van energetisch verbindingen die de energiedoorstroming bevorderen en het gebruik van fysieke massagegrepen, waarbij huid, spieren en organen worden behandeld.

Energie en massage

Om de werking van de polariteitsmassage te begrijpen is het nodig eerst duidelijk te krijgen wat we onder energie verstaan.
De levensenergie (prana, chi, of ki) stroomt en pulseert in verschillende trajecten door het hele lichaam. Je kunt de stroming daarvan voorstellen zoals elektromagnetische energie zich beweegt. Een magneet wordt ook aangeduid met een ‘positieve’ en een ‘negatieve’ pool (of noord- en zuidpool), met daartussen een neutraal deel. Hier zit geen waardeoordeel aan, maar het geeft aan dat er een richting is waarin de stroming zich beweegt.
Als je een magneet in twee stukken verdeelt, ontstaat in elk deel opnieuw een + en -pool en een neutraal deel. Hoe vaak je de magneten ook zult delen, elke keer ontstaat er weer een magneet met en + en een - pool. Anderzijds is het zo, dat hoeveel magneten je ook aan elkaar koppelt, er altijd maar één + en één –pool ontstaat, met in het centrum een neutraal deel.

Ook in het lichaam worden gebieden op die manier aangeduid met +, -, en 0 (of neutraal). Dit betekent niet dat een bepaald gebied letterlijk positief of negatief is, het is een aanduiding voor de algemene richting van het energieverloop. Energie stroomt altijd van positief naar negatief. 

Vanuit zijn brede achtergrond heeft Randolf Stone verschillende visies op de energiestromen geïntegreerd in zijn gedachtegoed. Dit zijn o.a. de slingerende, pulserende energiebanen in en langs de wervelkolom, de zeven chakra’s, de lange banen van noord naar zuid (van hoofd naar voeten), de horizontale banen en de spiraalvormige baan vanuit de navel.

Het gehele lichaam is doordrongen van pulserende levensenergie. Met energie bedoelen we niet alleen de levensenergie maar óók de energie in de vorm van potentie, gedachten, passies, gevoelens en materie. De gedachte om een brief te schrijven is een lichte, snelle, veranderlijke energie, de geschreven brief is een vaste en trage vorm daarvan. Een gedachte kan gemakkelijk veranderen, de brief veranderen is meer werk. Gevoel is óók een vorm van energie maar trager dan een gedachte. Iets voelen neemt meer tijd dan iets denken. Gedachten zijn zo snel als bliksemschichten, gevoel is trager zoals water.

Om iemand vanuit zijn denken, te brengen naar het voelen of naar het waarnemen van zijn lichaam, moet je de energie in die persoon dus vertragen. Massage is een goede manier om dat te bewerkstelligen.

Polariteiten en spanningsopbouw

Polariteiten, ofwel tegengesteldheden, zijn als een schommel. Ze horen bij elkaar, zoals boos en blij, geven en nemen, vasthouden en loslaten.
Beide kanten van een polariteit zijn nodig en hebben hun kwaliteit. Er is geen ‘betere’ kant, zoals er ook geen ‘betere’ kant is bij een schommel. Het gaat er niet om dat je stilstaat in het midden, maar dat je beiden met evenveel gemak doet, als één soepele beweging, zonder oordeel.
Spanningsopbouw
Als iemand, om wat voor reden dan ook, een voorkeur heeft ontwikkeld voor één kant van een polariteit, dan kost dat kracht. Onbewust wordt geprobeerd de beweging tussen die tegenstellingen te stoppen en is er fixatie op één van de twee. Als iemand bijvoorbeeld angstig is, is er verlangen naar veiligheid. Hoe groter de angst, hoe meer het verlangen in stand wordt gehouden. Dat veroorzaakt spanning. Er ontstaat een blokkade die zich meestal in het lichaam uit: de houding verkrampt, spieren en bindweefsel houden spanning vast. Deze blokkades zorgen ervoor dat de levensenergie minder goed stroomt.
We zijn allemaal bekend met de invloed van onze gedachten op ons lichaam. Neem de gedachte “ik vind dat ik zoveel moet”. Deze gedachte zorgt voor een spanning, een innerlijke spanning, die zich bijvoorbeeld kan vastzetten in je schouders. Vastzittende spanning is een langzame en moeilijk te veranderen energie. Je kunt de gedachte veranderen van ‘ik moet zoveel’ naar ‘ik kan best wat minder hoge eisen stellen aan mijn werk’. Dat geeft een ander gevoel en zal daarmee de fysieke spanning verminderen in je schouders.
Andersom, als je een schouderspier los masseert, maak je fysiek iets los, in die langzame energie. Dit heeft een doorwerking in de lichtere energieën, zoals gevoelens (‘dit voelt zwaar’) of gedachten (‘dit kan ik nooit’). Die kunnen veranderen in bijvoorbeeld ‘dit voelt lekker’ en ‘ik zie nu mogelijkheden’.

Masseren is een manier van communiceren met het lichaam. We gaan er vanuit dat de mens op verschillende niveaus functioneert; fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel. De polariteitsmassage heeft als doel deze niveaus met elkaar te verbinden. De ademhaling kan de werking versterken. Adem is levensenergie en door de adem de ruimte te geven, geef je ruimte aan het stromen van de levensenergie. Als resultaat van de polariteitsmassage kan iemand zichzelf als één geheel voelen: één geheel van het lichaam met gedachten, emoties en stromende energie.

De ‘Vijf Elementen’

Randolf Stone heeft de polariteitsmassage mede ontwikkeld vanuit de Ayurveda. Vandaar dat we bekend zijn met dezelfde Vijf Elementen: Aarde, Water, Vuur, Lucht en Ether.
‘De Vijf Elementen’ is een theorie, een inzicht, een manier van denken. Alles in en om je heen is in te delen naar de Vijf Elementen.

Ieder element drukt een bepaalde kwaliteit van het leven en bewustzijn uit en komt tot uitdrukking op een specifieke plek in ons lichaam:
- Lucht: expressie, passie, lichtheid, woorden en gedachten (hoofd);
- Vuur: wilskracht, creativiteit, enthousiasme en kracht (borstkas);
- Water: emoties, gevoelsmatig verwerken van indrukken en verbinding (buik);
- Aarde: concrete zaken, van datgene wat tastbaar is, van je fysieke lichaam en zekerheid (bekken);
- Ether: staat voor de oorspronkelijkheid, ‘de bron’, los van je persoonlijkheid, integratie van de totaliteit van het leven (levensenergie, aura).

De uitdaging is om deze vijf lagen met elkaar in verbinding te brengen, zonder lagen uit te sluiten. Als voorbeeld:
- je kunt vol van ideeën (lucht) zijn en enthousiast (vuur), maar als je het element aarde mist, maak je deze plannen niet tot een tastbaar resultaat;
- als de balans tussen wilskracht (vuur) en voelen (water) te veel naar het vuur doorslaat, kom je moeilijk tot rust. Er is sprake van een disbalans waaruit een burn-out kan ontstaan.

Iedereen heeft zijn persoonlijke mix van deze ‘Vijf Elementen’ en functioneert optimaal wanneer hij daarin in balans is. Dan ben je ‘in je element’.

‘Vijf Elementen’ in de massage

Met elke manier van aanraken breng je een bepaalde intentie over: zachtheid, stevigheid, ruimte, etc. Intenties kun je beschouwen vanuit de ‘Vijf Elementen’ en zo bewust overbrengen:
- Aarde: verstillende, comprimerende grepen, drukkingen;
- Water: vloeiende, zachte effleurages;
- Vuur: stimulerende drukpunten, bindweefselrollen en gerichte, activerende petrissages;
- Lucht: heel licht strijken met vingertoppen over de huid, het losjes bewegen van gewrichten;
- Ether: polarisaties en aandacht vragen voor de adem.

Iedereen reageert, zelfs per keer, heel verschillend op eenzelfde massage. Een stevige, stimulerende massage bevestigt kracht en stevigheid, maar kan ook confronteren met een gebrek daaraan of zet zelfs aan tot verzet. Met een zachte, volle massage nodig je uit tot overgave, maar het kan evengoed verveeldheid oproepen. Het dwarrelend, losjes bewegen van ledematen kan bevrijdend werken of juist appelleren aan alertheid. Een omvattende drukking kan rust geven, maar ook beklemmend werken. Je keuze uit de verschillende massagetechnieken en de volgorde daarvan is dus niet alleen afhankelijk van het gestelde doel, maar ook van de reactie hierop van de ontvangende persoon.

De auteur

Astrid Vollebregt heeft vanaf 2009 diverse massagecursussen gevolgd en is opgeleid tot polariteitsmasseur door Marijn van der Vegt. Ruim vier jaar heeft zij in een Haagse massagepraktijk ervaring opgedaan met diverse vormen van massage. Sinds 2019 geeft zij les in polariteitsmassage via haar bedrijf AV Polariteitsmassage.

Foto: De Beeldstudio

Literatuur

Polariteitstherapie, breng je energie in balans, Franklyn Sills.
Jouw handen genezen, Richard Gordon.
Polariteitsmassage, een werkboek, Alan Siegel.